این کشف مربوط به نحوه و ترتیب ارتباط بین مورچه هاست؛ چیزی که پیش از این نمی دانستیم. این مطلب مربوط به آیه شریفه 18 از سوره نمل است:

 حَتَّى إِذَا أَتَوْا عَلَى وَادِی النَّمْلِ قَالَتْ نَمْلَةٌ یَا أَیُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَسَاکِنَکُمْ لَا یَحْطِمَنَّکُمْ سُلَیْمَانُ وَجُنُودُهُ وَهُمْ لَا یَشْعُرُونَ

 [آنها حرکت کردند] تا به سرزمین مورچگان رسیدند؛ مورچه‏اى گفت‏: (به لانه‏هاى خود بروید تا سلیمان و لشکرش شما را پایمال نکنند در حالى که نمى‏فهمند!)

 در آیه شریفه بالا مورچه خطر قریب الوقوعی را طی چهار مرحله متوالی بیان می کند که  این مراحل توسط علم جدد ثابت شده است:

 1- ای مورچه ها: این اولین مرحله اعلام خطری است که توسط مورچه داده می شود تا  توجه دیگر مورچه ها را به سرعت جلب کند. مورچه ها با گرفتن این پیام صبر می کنند تا دگر پیام ها را توسط همان مورچه دریافت کنند.

 2- به لانه هایتان وارد شوید: در این جا گوینده پیام به دیگران اطلاع می دهد که چه کار باید بکنند.

 3- مبادا سلیماع و لشکرش پایمالتان کنند: در این جمله مورچه دلیل خطر را به مخاطب می گوید.

 4- و خود آگاه نباشند: مورچه ها به عنوان عکس العمل حالت دفاعی مشخصی را از خود نشان می دهند. در این جمله آخر مورچه به مخاطبان می گوید به منبع خطر حمله نکنید. زیرا منبع خطر قصد حمله به لانه مورچه ها را ندارد. بنا بر این مورچه ها آن ها را خطر واقعی نمی دانند.

 علم در این مورد می گوید: مورچه ها در مواقع اعلام خطر و دفاع و همچنین زمانی که تبادل سریع اطلاعات نیاز باشد از ارتباط شیمیایی استفاده می کنند. این اخطار معمولاً توسط صدور علامت های شیمیایی دفاعی مشخص می شود. غده های دفاعی مسئول ایفای نقش اعلام خطر هستند. به عنوان مثال مورچه های استرالیایی را در نظر بگیرید؛ وقتی این مورچه ها با خطری مواجه می شوند قطرات کوچکی را از غده های دفاعی خود ترشح می کنند. این یک فرمان برای دیگر مورچه هاست تا فرار کنند و با شاخک های خود ارتعاشی ایجاد کنند که به معنای قرار گیری در موقعیت خطر است.

 Aldehyde hexanal اولین ماده ای است که توسط مورچه ها در مواقع احساس خطر ترشح می شود  و باعث جلب توجه و علاقه آنها می شود. در نتیجه شاخک های خو را بالا می برند و تکان می دهند تا دیگر بو ها را نیز دریافت کنند. اولین پیام به شکل الکل بود. و این اولین مرحله است که توسط مورچه در جمله ((ای مورچه ها)) گفته شد.

  سپس مورچه دومین ماده به نام Hexanol را ترشح می کند و در نتیجه بقیه مورچه ها موقعیت خطر به خود می گیرند و در تمامی جهات می دوند تا منبع این ماده را پیدا کنند. مورچه ای که ماده شیمیای را ترشح می کند باید مسیری را که باید بقیه مورچه ها از آن کنار روند مشخص کند و این کاری بود که طبق آیه قرآن آن مورچه انجام داد و گفت ((به لانه هایتان وارد شوید)) بنا بر این باید مسیر را مشخص کرده باشد

 Undecanon سومین ماده ای است که مورچه ترشح می کند. این ماده نشان دهنده عامل خطر است و چیزی که مورچه در سومین عبارت گفت (مبادا سلیمان و لشکرش پایمالتان کنند) با این مرحله مطابقت و سازگاری دارد. در این مرحله مورچه ها آماده مواجهه با خطر می شوند.

 در مرحله چهارم مورچه ماده شیمیایی خاصی را ترشح می کند که Butyloctenal نام دارد. توسط این ماده گوینده دستور دفاع می دهد و نوع دفاع را مشخص می کند. بنا بر این در مرحله آخر می گوید : ((و خود آگاه نباشند)) . با این کار مورچه از وارد شدن بقیه مورچه ها به مر حله حمله جلو گیری می کند.

 در این جا:

  فَتَبَسَّمَ ضَاحِکًا مِّن قَوْلِهَا وَقَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَعَلَى وَالِدَیَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَدْخِلْنِی بِرَحْمَتِکَ فِی عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ

 سلیمان از سخن او تبسّمى کرد و خندید و گفت‏: (پروردگارا! شکر نعمتهایى را که بر من و پدر و مادرم ارزانى داشته‏اى به من الهام کن‏، و توفیق ده تا عمل صالحى که موجب رضاى توست انجام دهم‏، و مرا برحمت خود در زمره بندگان صالحت وارد کن‏!)

 خلاصه مطلب:

 1- Aldehyde hexanal : ای مورچه ها

 2- Hexanol : به لانه هایتان وارد شوید

 3- Undecanon : مبادا سلیمان و لشکرش پایمالتان کنند

 4- Butyloctenal : و خود آگاه نباشند

 ----------------------------------------------------------------------------

اولریش شرایبر، زمین‌شناس آلمانی بر این گمان است که مورچه‌ها می‌توانند زلزله را پیش‌بینی ‌کنند. او ابراز امیدواری می‌کند که روزی بتوان با مشاهده رفتار مورچه‌ها از وقوع زلزله آگاه شد و از مرگ نجات یافت.

این گمان از زمانی در ذهن اولریش شرایبر (Ulrich Schreiber) جان گرفت که حین تحقیقات خود در یک منطقه با کولنی بزرگی از مورچه‌ها مواجه ‌شد.

به گزارش دویچه‌وله، مشاهده تعداد زیادی مورچه در این منطقه برای این زمین‌شناس آلمانی پرسش‌هایی پدید آورد. از جمله این که، وجود شمار بالای مورچه در این منطقه چه معنایی داشت؟ چرا دقیقا در این منطقه؟ آیا این پدیده تنها حاصل تصادف بود؟

این موضوع شامل نوع خاصی از مورچه‌های جنگلی می‌شد به نام مورچه‌های تپه‌ساز. آنچه رفتار این نوع مورچه‌ها را برای شرایبر جالب توجه می‌کرد، این بود که آنها لانه‌های خود را درست در گسست‌های مناطق گسلی زمین بنا می‌کردند.

مناطق گسلی مناطقی هستند که در آن‌ها گسل‌های فراوانی وجود دارد. گسل‌ها شکستگی‌های درون پوسته‌ زمین‌هستند که لغزش سنگ‌ها در دو طرف آنها موجب آزاد شدن میزان زیادی انرژی و بروز زلزله می‌شود.

کارشناسان بر این باورند که گازی که حین زلزله یا پیش از آن از زمین خارج می‌شود باعث گرم شدن لانه‌مورچه‌ها شده و همچنین رطوبت موجود در گسست‌های زمین هم برای مورچه‌ها مطلوب است. به همین دلیل مورچه‌ها تمایل دارند در این مناطق لانه بسازند.

رفتار پرسش‌برانگیز مورچه‌ها

مطالعه بیشتر در رفتار این مورچه‌ها سئوال‌های دیگری را در ذهن شرایبر پدید آورد. آیا ممکن است مورچه‌ها بتوانند زلزله یعنی حرکت ناگهانی لایه‌های سنگی امتداد گسل‌ها را پیش‌بینی کنند؟

او و همکارانش از دانشگاه دویسبورگ ـ اسن آلمان دو سال است که روز و شب دو تپه‌ از مورچگان را در منطقه آیفل زیر نظر گرفته‌ و به کمک دوربین بر روی آنان مطالعه می‌کنند.

آنها بر این باورند که رفتار مورچه‌ها پیش از وقوع زلزله عجیب است. مشاهدات آنها نشان می‌دهد که پیش از زمین‌لرزه مورچه‌ها به هنگام شب بسیار فعال می‌شوند و همچنین نسبت به مواقع عادی تعداد بیشتری از آنها به سطح زمین می‌آیند.

شرایبر تصور می‌کند که مورچه‌ها در این مواقع نسبت به افزایش انتشار گاز و یا امواج الکترومغناطیسی که پیش از وقوع زلزله به بیرون منتشر می‌‌شوند، واکنش نشان می‌دهند.

مطالعات در دیگر مناطق

شرایبر می‌گوید، در سفر دو سال پیش خود که پس از زمین‌لرزه شهر آکوئیلا در شرق ایتالیا انجام داد متوجه شد که مورچه‌ها در گسست‌های این منطقه نیز لانه‌های زیادی ساخته‌اند.

این زمین‌شناس آلمانی قصد دارد مطالعات خود را در استانبول ادامه دهد که به پیش‌بینی دانشمندان، در آینده نزدیک در آن زمین‌لرزه ‌بزرگی رخ خواهد داد.

عقاید مخالف

بسیاری از کارشناسان فرضیه شرایبر را رد می‌کنند. برخی از آنها می‌گویند، مورچه‌ها هنگام زمستان در لانه‌های خود می‌مانند و نمی‌توان از آنها به عنوان یک سیگنال هشداردهنده سود جست.

هایکو وویت (Heiko Woit) از همکاران شرایبر در مرکز تحقیقات زمین‌شناسی پوتسدام آلمان معتقد است که نمی‌توان زلزله را پیش‌بینی کرد. او می‌گوید، در گذشته برخی از مشاهدات باعث این گمان شد که فیل‌ها از قابلیت پیش‌بینی زلزله برخودار هستند، اما تا کنون هیچ تحقیق سیستماتیکی نتوانسته است این ادعا را ثابت کند.

اما شرایبر بسیار خوش‌بین است و باور دارد که روزی خواهد توانست، فرضیه خود را اثبات کند. وی قصد دارد در ادامه مطالعات خود با کارشناسان سایر رشته‌ها نیز به تبادل نظر بپردازد.

 مورچگان موجوداتی هستند که سالیان دراز با صفات قدرت، سازماندهی و کار گروهی شناخته می شدند. اما تحقیقات اخیر نشان می دهد توجه خاص این حشرات به سن هم نوعان خود و تغییر وظایف آنها با بالا رفتن سن یکی از عوامل موفقیت آنها در کار گروهی است.

محققان کشف کرده اند که مورچه های برگ چین، مورچه هایی که برای ادامه بقا برگ گیاهان را چیده و بعد در فرآیند تهیه آذوقه از آنها استفاده می کنند، با از کار افتادن دندانشان، به اصطلاح "بازنشسته" می شوند.

اما این بازنشستگان به کار دیگری گمارده می شوند. محققان دانشگاه اورگون در آمریکا، کشف کرده اند که این نوع مورچه ها در دوران پیری کمتر برگ می چینند و بیشتر حمل و نقل انجام می دهند.

مورچه های برگ چین، کشاورزان دنیای حشرات قلمداد می شوند.

برگی که هر یک از این مورچه های سخت کوش، قادر است بچیند و با خود حمل کند، پنچاه برابر وزنش است.

آنها صف می کشند و دسته جمعی محصولاتی را که چیده اند به خانه می برند.

این مورچه ها، به محل سکونتشان که رسیدند از برگ ها به عنوان سطحی برای پرورش قارچ استفاده می کنند؛ قارچی که کل جمعیت کولونی از آن تغذیه می کند. اما وقتی در اثر پیری آرواره های تیز و برنده این مورچه ها مستهلک می شود، سرعت کار گروهی جالب توجه آنها نیز پایین می آید.

محققان آمریکایی کشف کرده اند که جویدن و چیدن برگ ها برای مورچه های پیر دشوار است. اما وقتی دقیق تر رفتار آنها را مورد مطالعه قرار داده اند متوجه شده اند که مورچه هایی که آرواره هایشان کارایی و برندگی خود را کاملا از دست داده است، وظیفه کاری خود را عوض می کنند.

مورچه های پیر کار چیدن برگ را به مورچه های جوانتر می سپارند و به جای آن کار حمل و نقل برگ ها و طی مسافت طولانی تا خانه را بر عهده می گیرند.

این گروه محقق می گوید در جوامع سازمان یافته مورچه ها، تمامی مورچه ها قدرت تطبیق با تغییر شرایط را دارند که این باعث می شود حتی وقتی مورچه ای توان جسمی سابق خود را ندارد، برای کولونی اش مفید باشد.

 مشاهده منبع

داستان ترس فیل از مورچه واقعیت دارد.
روزنامه دیلی تلگراف نوشت : محققان به این نتیجه رسیده اند که مورچه ها از بزرگترین جانور خشکی در علف زارهای استوایی افریقا، قوی ترند.
این مورچه ها به عنوان نگهبانان درختان اقاقیای این منطقه عمل می کنند که همواره با خطر حمله فیل های گرسنه روبرو هستند.
فیل هایی که این نکته را نادیده می گیرند، با هجوم انبوه مورچه های خشمگینی روبرو می شوند که به خرطوم آنها حمله می برند.
کارشناسان دانشگاه فلوریدا که این تحقیق را انجام داده اند بر این باروند که نقش نگهبانی مورچه ها نقشی حیاتی در حفظ اکوسیستم منطقه دارد و این نقش تا کنون نادیده گرفته شده است.
یکی از این محققان گفت : هجوم گروه مورچه ها که هر یک وزنی حدود پنج میلیگرم دارند، می تواند در حفاظت از درختان در برابر حمله حیواناتی موثر باشد که یک میلیارد بار سنگین تر از آنها هستند.
این محققان زمانی به این نقش مورچه ها پی بردند که مشاهده کردند درختان اقاقیا در این منطقه به ندرت با مزاحمت فیل ها از بین می رود.
به نظر می رسد فیل ها حضور مورچه ها را بر روی درختان از بوی آنها احساس می کنند.
محققان بر این باورند که می توان با استفاده از رایحه مورچه و پاشیدن آن بر روی محصولات گیاهی مختلف می توان آنها را از هجوم و تخریب فیل ها در امان داشت.

 

 

در یک تحقیق جدید، پژوهشگران دریافته‌اند که این خصیصه در مورچه‌ها به میزان شگفت انگیز و حیرت آوری شدید است.

الیس نوبهاری، محقق دانشگاه پاریس نورث با همکاری دستیاران خود برای مشاهده این پدیده، شرایط طبیعی را برای مورچه‌ای که در میان شن‌ها گرفتار شده بود، شبیه سازی کردند تا عکس العمل دیگر مورچه‌ها را در مقابل این اتفاق مشاهده کنند، اما در زیر مورچه اسیر، نایلونی قرار گرفته بود که آن را محکم در محل نگه‌ می‌داشت.

نوبهاری و دستیاران وی متوجه شدند که مورچه‌ها در اطراف مورچه قربانی آن قدر شن و غبار را حفر می‌کنند تا همنوع خود را بیابند و بعد نایلون را جویدند تا بتوانند مورچه را نجات دهند.

این محققان می‌گویند : توانایی مورچه‌ها در شناسایی و مقابله با نایلون ناشناس نشان دهنده پیچیده‌های ذهنی و رفتاری در این حشره است.

نوبهاری می‌گوید: مورچه‌های امدادگر بدون توقع هیچ پاداشی خود را به خطر می‌اندازند‌، تا همنوع خود را نجات دهند.

مورچه حشره‌ای است از راسته نازک بالان وجانوری است اجتماعی و باگونه‌های بسیارزیاد که در حدود8000گونه مختلف از مورچه‌ها شناخته شده است ، مورچه‌ها حشراتی هستند که از نظر هوش و غریزه طبیعی کامل می‌باشند. این حشره در مقایسه با حشرات دیگر ، لانه ساده‌تری دارد، بیشتر آنها در زیر زمین تونلهایی حفر می‌کنند، یا با استفاده از موادی خاکریز درست می‌کنند

تنوع مورچه‌ها در هر دسته

همه مورچه‌ها دارای زندگی اجتماعی هستند، یعنی مورچه‌ها در دسته‌های جدا از هم زندگی می‌کنند. در هر دسته سه نوع مورچه وجود دارد: ملکه که وظیفه آن تخم گذاری و به دنیا آوردن نوزادان است. عده‌ای مورچه‌های کارگر هستند که فاقد بال می‌باشند و کار آنها جمع‌آوری دانه‌ها و مواد غذایی و حفر لانه و نگهداری تخمها و نوزادان می‌باشد. تعداد کمی از افراد یک لانه ، مورچه‌های نر ماده هستند که دارای چهار بال نازک می‌باشند. اندازه وتعداد گروه مورچه‌ها بسیار متنوع است.

ساختمان مورفولوژیکی مورچه

مورچه‌ها گر چه از نظر اندازه ظاهری با یکدیگر فرقهای زیادی دارند، ولی از جهت شکل ظاهری کم و بیش شبیه یکدیگر هستند. بر روی سر مورچه یک جفت شاخک یا آنتن وجود دارد. این شاخکها مدام حرکت می‌کنند، زیرا اینها شاخکهای معمولی نیستند، ومورچه ها با وجود اینکه فاقد بینی هستندشاخکها به مورچه ها کمک می کنندتابوهاراتشخیص دهندواز طرفی دیگر مورچه‌هابه وسیله ی شاخکهایشان یکدیگر را می شناسند وبا هم ارتباط برقرارمی کنند.

سر مورچه شامل مغز ، یک جفت چشم مرکب و آرواره‌های قوی و دهان است. علاوه بر چشم مرکب ، بیشتر مورچه‌ها دارای اندام بینایی دیگری به نام چشم ساده هستند. بین شکم و تنه این حشرات پایه‌ای وجود دارد که بوسیله آن شکم می‌تواند حرکات زیادی در جهات مختلف انجام دهد. مورچه‌های کارگر دارای سر کوچکی هستند، در صورتی که نر ماده‌ها دارای سری بزرگ می‌باشند. آرواره‌های این حشره نسبتا قوی است و پاهایش به چنگال ختم می‌شوند

بالهای جنس ماده حشره مذکور پس از جفت گیری می‌افتند. عمر مورچه‌های کارگر 8 تا 10 ماه ، مورچه ملکه یک سال و مورچه‌های نر ماده فقط دو هفته است، یعنی پس از جفتگیری با ماده می‌میرند

غذای مورچه‌ها

هزاران نوع مورچه در جهان زندگی می‌کنند که هر نوعی زندگی و غذای مخصوص به خود رادارند

انواع مورچه ها

مورچه خرمن چین : مورچه‌ای است که از گیاهان اطراف خود دانه می‌چیند و به لانه خود می‌برد و از آنها استفاده می‌کند.
مورچه شیر دوش یا گله‌دار :این مورچه ها به شکار شته ها می روندوآنها را گله گله در لانه جای می‌دهند و با نواختن ضربه‌های محکمی بر پهلویشان ، مایع شیرین مزه‌ای از اندامشان برای خود می‌دوشند
مورچه‌های باغبان : دسته دیگر از مورچه‌ها باغبانی می‌کنند، یعنی قارچهای بسیار ریزی را می‌پرورند و خوراکشان را فقط ازآنها تهیه می کنندونیاز به باغچه‌ای هم دارند که برای این کارخمیری فراهم می‌کنند وقارچهای موردنظرخودرا تهیه می‌کنند مورچه‌های تپه ساز: همچون مورچه‌های چوب‌زی در انگلستان فراوان هستند. این مورچه‌ها چنان بلند خانه سازی می‌کنند که گاهی ارتفاع ساختمان‌هایشان به یک متر و پهنای آن به 30 سانتی متر می‌رسد
برخی از مورچه‌ها ، برده‌دار هستند، یعنی دسته دسته همچون گروههایی که عازم ماموریت نظامی هستند، به سراغ مورچه‌های کوچکتر می‌روند. تخمها ، کرمها و شفیره‌های آنها را غارت می‌کنند و از آنها نگهداری می‌کنند تا بالغ شوند و در این هنگام آنها را به بیگاری وامی‌دارند
در آفریقای مرکزی ، آمریکای جنوبی و نیز آسیای جنوبی ، پاره‌ای از انواع مورچه‌ها ، گوشتخوار هستند. گاهی آنها را مورچه‌های قزاق گویند. چون بسیار بی‌رحم هستند و در ستونهای طولانی مانند نظامیان جنگجو در جستجوی جانداری به راه می‌افتند تا از گوشت بدن آنها تغذیه کنند

زندگی اجتماعی مورچه‌ها

در حدود 8000 گونه مختلف مورچه وجود دارد و همه آنها در گروههای فامیلی زندگی می کنند این حشره درمقایسه با حشرات دیگر لانه ساده‌تری می‌سازد بیشتر آنها در زیر زمین تونلهایی حفر می‌کنند یا با استفاده از موادی، خاکریز (پرچین) درست می‌کنند در طول تابستان مورچه‌های بالدار از لانه بیرون آمده و بطور دسته جمعی حرکت می‌کنند آنها جفت گیری می‌کنند و برای تشکیل اجتماع جدیدی پرواز کرده ومی روند

مورچه‌های صحرا نشین در طول شب یک توده مخروطی موقت درست می‌کنند آنها برای این کار از بدنشان استفاده می‌کنند مورچه‌ها به همدیگر می‌چسبند و از یک شاخه درخت آویزان می‌شوند آنها بوسیله پنجه‌هایشان به یکدیگر می‌چسبند و این مخروط را می‌سازند. یک لانه مورچه از چندین اطاقچه که بوسیله تونلهایی به هم مرتبط می‌شوند، تشکیل شده است

چرخه زندگی مورچه

چرخه حیات مورچه بسیار جالب است. ماده‌های یک کلنی یعنی ملکه تا ارتفاع زیادی در آسمان به پرواز در می‌آیند و نرها نیز به دنبالشان می‌روند. پس از این پرواز جفت گیری ، نرها فورا می‌میرند و ملکه پایین می‌رود و به تنهایی آغازگر یک گروه یا دسته جدید می‌شود. او آشیانه‌ای حفر می‌کند و تخم می‌گذارد. پس از آن که کرمهایی که فاقد پا هستند، از تخم بیرون می‌آیند، ملکه مادر به آنها کمک می‌کند تا پیله‌ای به دور خود بتنند. هنگامی که مورچه جوان به اندازه کافی رشد کرد، ملکه یک سر پیله را سوراخ می‌کند و مورچه را از داخل محفظه خود خارج می‌سازد. این کارگران تازه نفس ، تقریبا به فوریت زندگی پر کار و فعال خود را آغاز می‌کنند که وقف ملکه و بقیه اعضای گروه است